Vooropgesteld: kauwen op kleren is geen wereldramp. Niemand wordt er echt slechter van – althans, er raakt niemand gewond of gekwetst. Er zijn wel grotere problemen in de wereld.
En tóch. Ik ken ouders waarbij iedere dag het shirt helemaal kapot gekauwd wordt; een t-shirt gaat maar één of twee keer mee. Tja, dat gaat dan toch aardig in de cijfers lopen als je wil dat je kind er een beetje netjes bij blijft lopen.
Zelf heb ik het ook meegemaakt: shirts waren bij thuiskomst kapot, uitgerekt en zeiknat. Vaak stonken ze ook naar opgedroogd speeksel, en mijn kind rook dus ook niet zo fris. Dat is niet echt helpend als je aan het zoeken bent naar waar in de klas je thuis hoort en wie jou wil accepteren zoals je bent.
Waarom kauwen kinderen op kleding?
Dat is eigenlijk heel simpel. Kauwen helpt met het verwerken van prikkels. Je spieren aanspannen zorgt voor zogenaamde proprioceptieve feedback in je hersenen: kort gezegd leid je de prikkels af, zoals een bliksemafleider.
En je kaakspier is één van de sterkste spieren in je lichaam! Dus door te kauwen kun je veel prikkels in één keer afleiden. Dat geldt trouwens ook voor duimzuigen en nagel bijten…
Soms is trouwens het omgekeerde het geval: als je kind onderprikkeld is omdat hij of zij te weinig prikkels binnen krijgt, zorgt kauwen er juist voor dat ze op het juiste ‘prikkelniveau’ komen. Anders gaat het brein zoeken naar andere prikkels en dat betekent vaak letten op verkeer, klasgenoten et cetera: afgeleid worden dus. Kauwen werkt dan dus juist concentratieverhogend.
Tel daarbij op dat je je kleding altijd bij de hand hebt en voilá: kapotte t-shirts.
Op kleding kauwen is niet iets dat je gemakkelijk afleert of af zou moeten willen leren. Het is voor je kind een manier geworden om prikkels toe te voegen of te verwerken. Haal je dat zogenaamde ‘copingmechanisme’ (manier van om gaan met) weg, dan wordt je kind overspoeld door prikkels, of zijn brein gaat op zoek naar andere afleiding. Het is dus niet zo maar een goed idee!
Wat dan wel?
Vooropgesteld: je zult je kind moeten helpen met zijn of haar prikkelverwerking. Als dat niet meer gaat door op kleding te kauwen, dan zal je kind op dat moment iets anders moeten kunnen doen om prikkels te verwerken. Dat is ook gelijk de sleutel om het helemaal te laten stoppen: je kind zal uiteindelijk leren om op een andere manier om te gaan met zijn prikkels.
Voordat je gaat kijken wat helpend is, zul je moeten kijken of je een patroon kunt herkennen in het gedrag van je kind. Wanneer kauwt hij? Op school? Als hij thuis komt? Bij nadenktaken? Bij veel herrie? Is het onderprikkeling of overprikkeling – dus gebruikt je kind het om prikkels ‘weg te maken’ of juist om zich te kunnen concentreren?
Als je dat weet, ben je vaak al een eind op weg om een oplossing te verzinnen.
Zes praktische tips
Tip 1: Verminder de prikkels
Dat is natuurlijk gemakkelijker gezegd dan gedaan, maar het is uiteindelijk wél wat het beste werkt!
Kun je iets extra’s doen om de prikkels terug te brengen? Zoals een extra rustmoment inlassen, een koptelefoon, een andere plek in de klas, even een ademhalingsoefening laten doen?
Tip 2: Vervang het middel
Je kind bijt, en hij verwerkt dus prikkels door te kauwen. Vervang zijn kleding door iets anders. Een bijtketting of een zakdoek met een knoop erin bijvoorbeeld. Soms helpt een postelastiek rond de pols van je kind, of een bijtstuk op een schrijfpotlood. Je kunt ook – met mate! want laxerend en bloeddrukverhogend – zoethout geven. Check of je kind wil kauwen op iets hards of iets zachts. Let altijd op dat je kind niet kan stikken!
Tip 3: Vervang de mondprikkel
Bedenk andere activiteiten waarmee je kind zijn prikkels kan afvoeren. Soms kan dat een heel ander soort activiteit zijn zoals trampoline springen of friemelen aan een fidget-toy. Mondprikkels kun je soms door een andere mondprikkel vervangen, zoals bellen blazen of neuriën. Maar in de klas kan dat natuurlijk niet. Blazen door een rietje (pennendop!) of een ‘O’ maken en daardoor blazen zonder te fluiten kan dan helpen.
Tip 4: Pas de kleding aan.
Koop kleding die het moeilijk maakt voor je kind om te kauwen. Laag uitgesneden en strakke shirts bijvoorbeeld. Of stop een shirt in in een rok of broek.
Vaak zijn hoodies met touwtjes fijn: je kind zal dan op de touwtjes gaan bijten in plaats van op de trui. Of knoop je kind een bandana om, waarop hij of zij naar hartenlust kan knagen.
Tip 5: Geef eten
En nee, ik beweer niet dat je kind honger heeft. Maar het helpt soms om je kind eten te geven waarop hij of zij écht goed moet kauwen. Geef bijvoorbeeld gedroogd fruit, beef jerky, gedroogde worstjes, mueslirepen of dropjes.
Vaak hebben ouders een haat-liefdeverhouding met kauwgom. Denk daarover goed na. Het kan goed helpen, maar vaak is het wel nodig om eerst goede afspraken te maken.
Tip 6: Spuit parfum of deo
Dit is een hele gemene. Parfum en deo smaken heel vies. Door het op de randen te spuiten wil je kind misschien helemaal niet meer kauwen. Je kunt zelfs een extremer middel overwegen, zoals middeltjes tegen nagelbijten of duimzuigen. Houd wel in de gaten dat dat vaak overal op afgeeft en je kind heel misselijk kan worden.
Uiteindelijk groeien veel kinderen er overheen, omdat ze andere manieren gaan ontwikkelen om om te gaan met prikkels. Hoe beter jij je kind kunt (laten) begeleiden op prikkelverwerking, hoe sneller je kind er overheen zal zijn.
En één troost: als ze ooit een beugel moeten, ben je in één klap van het kledingknagen, duimzuigen en nagelbijten af.