Soms is er niet één duidelijke reden waarom je uitgeput raakt. Geen grote gebeurtenis, geen zwaar trauma waar alles mee begon. En toch voel je dat er iets is. Iets wat zich diep in je lijf heeft vastgezet, zonder dat je er ooit echt woorden voor kreeg. Dat ‘iets’ noemen we microtrauma.
Microtrauma is geen term die je vaak in een DSM-classificatie tegenkomt. Maar als je autisme hebt (of je nu een diagnose hebt of niet) en je bent chronisch overprikkeld, moe of hebt het gevoel dat je steeds weer op hetzelfde punt vastloopt… dan is de kans groot dat microtrauma op de achtergrond meespeelt.
Wat is microtrauma?
Microtrauma gaat niet over één grote gebeurtenis. Het is de optelsom van kleine, terugkerende ervaringen van onveiligheid. Geen levensbedreigende situaties, maar telkens dat gevoel: ik mag hier niet mezelf zijn. Je emoties, je grenzen, je prikkelgevoeligheid — ze kregen geen plek. En als dat jarenlang zo is, dan raakt je zenuwstelsel structureel ontregeld.
Het probleem? Niemand ziet het. Jijzelf vaak ook niet.
Voorbeelden van microtrauma bij vrouwen met (onontdekt) autisme
Er zijn heel veel kleine momenteen die je microtrauma kunt noemen. Misschien komt één van deze dingen je bekend voor:
Sociale misverstanden die eindigden in schaamte of conflict. Vriendschappen die plots ophielden zonder uitleg. “Stel je niet zo aan” als je iets niet aankon, of “Hou op, doe normaal!” als je een meltdown had. Niet serieus genomen worden door artsen of psychologen (“Jij kunt niet autistisch zijn, want je bent te sociaal / maakt te goed oogcontact / hebt een studie afgerond…”(I kid you not, ik hoor deze opmerkingen vanuit psychologen nog steeds maandelijks.)
Maar ook: je emoties die als ‘te veel’ werden bestempeld, sensorische overbelasting waar nooit rekening mee werd gehouden en je altijd aanpassen, nooit helemaal jezelf mogen zijn.
Of nog ingrijpender: het gevoel dat niemand ziet hoe hard je je best doet. Hoe vermoeiend het is om alles bij elkaar te houden.
Bij microtrauma is er niet één aanwijsbare gebeurtenis. Het is het patroon van structurele onveiligheid. Je leert al jong dat je gevoel er niet toe doet. En dus leer je het af.
Microtrauma verstoort je lichaam en vooral: je binnenwereld
Een van de grootste gevolgen van microtrauma is het verlies van interoceptie: het vermogen om te voelen wat er ín je lichaam gebeurt.
Wat betekent dat? Nou, dat je signalen uit je lijf niet, te laat of verstoord op vangt. Je voelt dorst bijvoorbeeld pas als je hoofdpijn hebt en je beseft pas dat je honger hebt als je al trillerig bent. Je merkt je stress pas als je lichaam instort.
Je hoofd neemt het over. Want je hebt geleerd dat je lichaam onbetrouwbaar is. Of tenminste: dat het geen ruimte krijgt in de wereld om je heen.
Klein trauma heeft grote gevolgen
Als je jarenlang hebt moeten overleven in een wereld die je niet goed begreep -en die jou ook niet goed begreep- dan ontwikkel je overlevingsstrategieën. Zo onstaan er vaak automatische gedragspatronen die ooit helpend waren, maar je nu juist uitputten. Veel vrouwen met autisme herkennen bijvoorbeeld dat ze zichzelf voortdurend wegcijferen (pleasegedrag), alles onder controle willen houden (perfectionisme), of pas veel te laat doorhebben dat ze moe, hongerig of gespannen zijn (signalen negeren). Grenzen voelen of aangeven lukt vaak niet, en voelen op zichzelf kan al heel overweldigend zijn waardoor je voelen liever vermijdt of ‘gewoon doorgaat’. Sociaal contact kost enorm veel energie, al ben je er op het oog goed in. Ondertussen grijp je misschien naar eten, scrollen of werk om jezelf te reguleren. En ergens blijft die knagende vraag: wie ben ik eigenlijk onder al dat aanpassen?
Deze patronen zijn logisch. Ze hielpen je ooit om te overleven in een omgeving die je niet écht begreep. Maar ze staan vaak herstel in de weg, juist omdat ze diep verweven zijn met wie je denkt te zijn.
Waarom is microtrauma vaak moeilijk te behandelen?
Allereerst omdat microtrauma bij veel hulpverleners nog onbekend is. Het komt niet voor in de DSM-5, het handboek waar veel psychologen en psychiaters mee werken. En wat geen label heeft, krijgt vaak ook geen gerichte behandeling.
Daarnaast past microtrauma niet netjes in een therapiekader. Het is geen duidelijk afgebakende stoornis, geen verhaal met een begin, midden en eind. Het is een onderhuids patroon van aanpassing, overlevingsgedrag en onveiligheid — vaak zo verweven met je persoonlijkheid, dat je het zelf amper nog herkent.
Microtrauma lijkt op allerlei andere dingen: hechtingsproblemen, PTSS, angst, depressie, dwangstoornissen. Maar het is het net niet. Daardoor krijg je vaak een diagnose of therapie die een stukje van het verhaal raakt, maar de kern mist.
En dan is er nog het lichaam.
Want microtrauma zit niet alleen in je hoofd. Het zit in je spierspanning, je darmen, je ademhaling, je hartslag. Het zit in hoe je schouders omhoog kruipen als je je moet verdedigen. In hoe je adem stokt als iemand een toon aanslaat die je zenuwstelsel herkent als gevaar.
Je lijf draagt het verhaal dat je hoofd al lang vergeten is.
Je kunt microtrauma dus niet ‘wegpraten’. Je kunt het ook niet logisch beredeneren of fixen met inzicht. In veel gevallen werkt dat zelfs averechts: je gaat nóg meer in je hoofd wonen, terwijl je lichaam je al die tijd al iets probeert te vertellen.
En daar wringt het: precies dat deel waar je wél bij moet zijn -je lijf- voelt onveilig, ongemakkelijk of gewoon onbekend. En dus blijf je cirkels vastdraaien, ook al ‘snap je het allemaal wel’.
Alles start bij veiligheid. Echt.
Als je last hebt van microtrauma, dan ligt de oplossing niet in nóg meer analyseren, nóg beter je best doen of een nieuwe mindsetcursus. De sleutel ligt dieper. En fundamenteler.
Het begint bij veiligheid voelen in je lichaam. Niet als concept. Maar écht voelen: ik mag hier zijn, zoals ik ben. Mijn lijf is geen vijand, maar een bron van informatie. Herstel begint niet in je hoofd. Herstel begint in je lijf.
Wat dat betekent?
- Ritme, rust en structuur aanbrengen
- Voeding die ondersteunt bij stress en spanning
- Warmte, aanraking, de juiste vorm van beweging
- Lichaamssignalen opvangen én serieus leren nemen (en ja, veel mensen kunnen dit gewoon leren, ook al gaat het vaak niet vanzelf)
- Je zenuwstelsel opnieuw leren reguleren
Herstel is niet snel, want microtrauma is vaak een langdurig proces geweest. Maar het is wél mogelijk.
Microtrauma speelt bijna altijd een rol bij langdurige stress, overprikkeling en chronische vermoeidheid. Daarom is het ook een kernonderdeel van hoe we werken binnen BijzonderBrein. In ons programma voor autistische burn-out nemen we microtrauma serieus. We behandelen het als wat het werkelijk is: een diepere vorm van ontregeling die herprogrammering nodig heeft.
In het hersteltraject Fundamenteel Herstellen werken we laag voor laag aan dat fundament. Fysiek, gedragsmatig en neurologisch. Zodat je niet alleen meer rust krijgt, maar ook echt leert wat jouw lichaam je wil vertellen, en hoe je daar op de juiste manier op kunt reageren.
Wil je meer weten? Lees hier over het programma of plan direct een gesprek in via calendly.com/bijzonderbrein als je wil kijken of het traject iets voor jou is!