Veel mensen denken dat hun burn-out vooral komt door werkdruk, een te volle agenda of te weinig ontspanning. En natuurlijk speelt dat mee. Maar bij een autistische burn-out gaat er vaak veel meer schuil onder de oppervlakte. Het zijn juist de onzichtbare oorzaken, processen die niemand ziet en die je soms zelf ook niet doorhebt, die je systeem uitputten en maken dat je vastloopt.
In mijn praktijk zie ik steeds dezelfde patronen terugkomen. En telkens weer merk ik hoe groot de opluchting is als iemand eindelijk begrijpt waarom ‘ie al zo lang leegloopt. Want als je niet weet wat er allemaal mee speelt, krijg je nooit grip op je herstelproces want je weet simpelweg niet wat je moet doen.
Hier zijn zes oorzaken die vaak onderbelicht blijven, maar die wél een mega verschil maken:
1. Leven in een voortdurende survivalmodus
Misschien herken je het: al maanden of zelfs jaren functioneer je op pure wilskracht. Je zegt tegen jezelf: “Nog even volhouden, het komt wel goed.” Ondertussen staat je zenuwstelsel voortdurend in de overlevingsstand. Cortisol en adrenaline zorgen ervoor dat je doorgaat, ook als je eigenlijk allang over je grens bent gegaan.
Het probleem is dat je dit vaak niet merkt zolang je nog overeind blijft. Pas als je systeem écht instort, zie je hoe diep je al in de uitputting zat. Een autistische burn-out is daarom vaak geen plotselinge klap, maar het resultaat van jarenlang survival zonder herstel. Lees hier meer over die survivalmodus (+tips).
2. Constant maskeren en aanpassen
Dit is misschien wel de meest onderschatte oorzaak. Maskeren betekent dat je je gedrag afstemt op wat de ander verwacht, ook als het je energie kost. Je lacht, maakt oogcontact, stelt gerust en doet “gewoon” mee. Voor de buitenwereld lijk je prima te functioneren.
Maar van binnen voelt het heel anders. Je speelt een rol, naast jezelf zijn. Dat kost ongelooflijk veel energie. Veel vrouwen die ik begeleid merken pas hoeveel ze maskeren als ze het gaan afbouwen. Dan wordt duidelijk hoeveel ruimte en energie het eigenlijk innam.
3. Onzichtbare prikkels die zich opstapelen
Als mensen denken aan overprikkeling, denken ze vaak aan harde geluiden, drukte of fel licht. Maar dat is maar een deel van het verhaal. Er zijn ook talloze subtiele prikkels die je zenuwstelsel onbewust belasten. Denk aan:
- Temperatuurwisselingen (een ruimte die te warm of te koud is).
- Geuren (parfum, eten, schoonmaakmiddelen).
- Spanningen in de ruimte (je voelt onrust of irritatie bij anderen, zelfs als er niks wordt gezegd).
- Onverwachte veranderingen in planning of afspraken.
Omdat je brein minder filtert, komt álles binnen. Zelfs een ogenschijnlijk rustige dag kan daardoor uitputtend zijn.
4. Een lichaam dat niet genoeg herstelt
Veel vrouwen proberen hun burn-out op te lossen met rust. Uren op de bank liggen, uitslapen of zelfs weken ziek thuis blijven. Maar als je lichaam niet goed kan herstellen, helpt dat maar beperkt.
Bij een autistische burn-out hapert het herstel vaak op verschillende niveaus:
- Je slaapt wel, maar je komt niet in diepe, herstellende slaap.
- Je hormonen raken uit balans, waardoor je energie niet stabiel is.
- Je immuunsysteem blijft actief, alsof er voortdurend gevaar dreigt.
Het gevolg: je batterij laadt nooit echt op. Je wordt wakker en voelt je nog steeds uitgeput, hoe lang je ook geslapen hebt.
5. Emoties en (micro)trauma’s die blijven hangen
Een autistische burn-out gaat bijna altijd samen met emotionele uitputting. Elke keer dat je over je grens gaat, dat je niet gezien wordt of dat je schaamte voelt, laat dat een litteken achter. Geen groot drama misschien, maar wel een kleine kras.
Die krasjes stapelen zich op. Je zenuwstelsel wordt steeds gevoeliger en reageert steeds sneller. Daardoor kan een kleine gebeurtenis zoals een mailtje, een opmerking of een onverwachte verandering ineens de druppel zijn waardoor je in een meltdown of shutdown schiet. Dat voelt vaak stom, maar is eigenlijk heel logisch want je systeem stond al onder spanning. Lees hier verder over microtrauma.
6. Tekorten die de batterij sneller leegtrekken
Dit is een laag waar vaak helemaal niet naar gekeken wordt. Je lichaam heeft bouwstenen nodig om je brein en zenuwstelsel goed te laten functioneren. Denk aan B-vitamines, magnesium, ijzer en omega-3.
Als je bepaalde stoffen niet genoeg hebt, werkt je prikkelverwerking minder efficiënt. Dat betekent dat je brein meer energie moet verbruiken voor dezelfde taken. Vergelijk het met een telefoon waarvan de batterij sneller leegloopt. Je hebt simpelweg minder buffer om stress of prikkels op te vangen. Lees hier wat meer over voeding & prikkels.
Hoe al die oorzaken samenkomen
Het lastige van een autistische burn-out is dat het nooit één oorzaak is. Het is een optelsom. Survivalmodus plus maskeren plus slaaptekort plus tekorten, samen trekken die je systeem langzaam leeg. (En dan heb ik het nog niet eens over hormonen, angsten, overbelasting door zorgtaken en al dat soort dingen die natuurlijk óók mee kunnen spelen!) En omdat veel van deze oorzaken onzichtbaar zijn, worden ze vaak niet herkend. Niet door je omgeving, en soms zelfs niet door jezelf.
Daarom helpt het niet om alleen maar minder te werken of wat meer rust te nemen. Je moet begrijpen wat er écht speelt in je lijf en brein, en dáár de juiste stappen zetten.
Wat dit betekent voor herstel
Herstellen van een autistische burn-out vraagt dus meer dan alleen tijd nemen of een dag minder werken. Het begint met inzicht: welke onzichtbare oorzaken spelen bij jou mee? Welke patronen houden je uitgeput? En hoe kun je je lichaam en brein weer de kans geven om te herstellen?
Dat vraagt om een andere aanpak dan bij een ‘gewone’ burn-out. Het is niet alleen een mentale kwestie, maar ook een lichamelijke. En daar zijn we in het Westen jammergenoeg niet zo goed in, in dat totaalplaatje als één geheel behandelen.
Wil je hier dieper in duiken? Tijdens de summit op donderdag 11 september hebben we een geweldig programma juist hiervoor samengesteld! Je krijgt niet alleen inzicht, maar ook heel veel praktische tips die je direct kunt toepassen. Op maskeren, op mindful je dag door gaat, je zenuwstelsel kalmeren, op voeding, en natuurlijk delen we ook de enige echt wetenschappelijk onderbouwde herstelroute met je!
Inschrijven kan nog via https://bijzonderbrein.membirds.com/checkout/summit-2025
Ben jij er ook bij?