Roep jij ook regelmatig dat je gestresst bent? Ik wel. Het leven met een baan en vier kinderen, waarvan twee met een officiële diagnose autisme zorgt voor een hoop kopzorgen en – jawel, stress.
Toch is dat niet de stress waarover ik het heb.
Mijn stress valt eigenlijk wel mee. Tenminste, ik kán ontspannen. Geef me een bed en ik slaap. Geef me een boek en ik ontspan. In theorie dan, hè, want in de praktijk heb ik al in geen jaren geen roman meer aangeraakt – iets met prioriteiten stellen.
Onze kinderen met autisme, díe hebben stress. De godganse dag. En dan bedoel ik niet de acute stress om een zoekgeraakte gymtas of – de hemel verhoede het – het verkeerde broodbeleg.
Wat ik bedoel, is dat onze kinderen leven met chronische stress.
Bij plotseling gevaar reageert ons lichaam door adrenaline aan te maken, en later cortisol. Kort gezegd zorgt dat er voor dat je weg kunt rennen als er een beer op je af komt. Heel nuttig dus! Het probleem zit ‘m bij onze kinderen alleen in twee dingen:
- 1) Ons lichaam onthoudt heel goed wat het ‘eng’ en onveilig vindt, en
- 2) De hersenen van onze kinderen zijn zo ontwikkeld dat de wereld onvoorspelbaar en onveilig voor ze is.
Tel ze bij elkaar op en je hebt een situatie waarin de lijfjes van onze kinderen al heel vroeg heel veel stresshormonen aanmaken.
Zo’n situatie noemen we hyperprikkeling. Je zit dan in een situatie waarin je steeds gespannen bent, je immuunsysteem en vertering minder werken, en je je emoties veel moeilijker kunt beheersen. Bovendien remmen stresshormonen uiteindelijk de groei van je lichaam en je hersenen: hallo ontwikkelingsachterstand.
Zeg ik nu dat alleen stress voor autisme zorgt?
Nee, natuurlijk niet. Autisme is aangeboren en wordt niet door stress veroorzaakt. Maar stress zorgt wel voor verergering van veel van de problemen die mensen met autisme hebben. En het zorgt er ook voor dat je minder goed leert en minder open staat voor nieuwe ervaringen. Bij veel stress ontwikkel je jezelf dus minder.
En op de lange termijn kan langdurige stress niet alleen leiden tot veel lichamelijke klachten, maar ook tot verslavingen, depressie, angstaanvallen of burnout.
Om een voorbeeld te geven. Adrenaline is één van onze stresshormonen. Adrenaline maken we in ons lichaam van dopamine, een ander hormoon. Maar dopamine zorgt er voor dat we besluiten kunnen nemen, dat we ‘aan’ gaan, dat we oplossingen kunnen verzinnen, dat we kunnen plannen. Als we veel stress hebben, gebruiken we dopamine voor de aanmaak van adrenaline en hebben we dus een tekort aan dopamine. Dat leidt dus tot allerhande problemen! Sterker nog: als je wat langer een tekort hebt aan dopamine, kan dat leiden tot een depressie.
Het is maar één van de manieren waarop stress werkt, maar zie je dat stressvermindering echt veel positieve effecten kan hebben bij je kind?
Stress remt dus heel erg de ontwikkeling en stressvermindering is dus de basis om je écht te kunnen ontwikkelen.
Om die reden is stress één van de eerste modules die ik door loop met ouders met een autistisch kind. Wat gebeurt er precies, waar kun je klachten verwachten, waar zit de stress bij jouw kind en vooral: wat kun je er tegen doen?
Merk je dat je kind gespannen is?
Laat de stresshormonen afnemen door bijvoorbeeld:
- Een voetmassage te geven
- Alle schermen uit te zetten en de natuur op te zoeken
- Een voorstelling van een cabaretier op te zetten – lachen werkt fantastisch!
Wat doe jij om je kind te laten ontspannen bij stress?