Je bent vast wel eens verdrietig geweest. Hartverscheurend verdrietig. Misschien wel zó verdrietig, dat je je armen om je benen sloeg en heen en weer wiegde.
Of zo zenuwachtig voor een toets, dat je met je pen begon te klikken.
Of zo ongedurig tijdens een vergadering dat je met je voet begon te tappen.
Dit zijn voorbeelden van stimmen.
Stimmen is afgeleid van het woord ‘stimuleren’. Het zijn herhaalde bewegingen die je doet op het moment dat je hersenen overgestimuleerd (en soms ondergestimuleerd) worden. Door het ritmische bewegen sluit je brein automatisch andere prikkels buiten, zodat die prikkels niet zo hard meer binnen komen. De herhaalde beweging is veilig en zorgt voor een rustgevende prikkel, tegenover een onvoorspelbare of heftige prikkel van buitenaf. (En van buitenaf kan óók van binnenuit zijn, zoals een emotie, of pijn.)
Super effectief gedrag dus, als je de stress van het moment even niet aan kunt. Je laat gewoon een deel van de prikkels niet meer toe.
Dat is ook de reden dat autisten veel stimming laten zien. Als je heel prikkelgevoelig bent, komen er automatisch meer prikkels binnen. En op deze manier worden die prikkels gereguleerd: het brein zorgt er zelf voor dat er geen kortsluiting ontstaat. En dat kan op heel veel manieren: door handbewegingen of wapperen, door je vingers te knippen, te hupsen, neuriën, ergens op te bijten of te zuigen, door het herhalen van dezelfde woorden of geluiden, met je ogen te knijpen, je neus op te halen.
Vaak wordt er gedacht dat alleen kinderen stimmen. Dat klopt niet, maar vaak komen er zo veel opmerkingen op dat kinderen zichzelf andere manieren van stimmen aanleren die voor de buitenwereld minder zichtbaar zijn. Zoals wiebelen met een been of het klikken met een pen.
Veel ouders willen dat hun kind stopt met stimmen. Ze schamen zich er voor of krijgen vervelende opmerkingen. Maar als je weet dat je kind het nodig heeft om de prikkels in goede banen te leiden, dan begrijp je ook dat het niet verstandig is om van je kind te vragen of zelfs eisen dat het stopt. Het is één van de dingen waarvan veel autisten zeggen dat ze er trauma’s van hebben: dat er van hen geëist werd dat ze stopten met iets wat eigenlijk zelfzorg is. En dat ze het gevoel kregen dat ze niet zichzelf mochten zijn.
Dat betekent niet dat je niet moet ingrijpen als het voor je kind gevaarlijk is natuurlijk. Sommige kinderen kunnen stimmen door met hun hoofd te bonken, haren uit te trekken, muziek heel luid te zetten of in zichzelf te snijden, om maar wat voorbeelden te noemen. En daar wil je natuurlijk wel vanaf! Er zijn dan een paar dingen die je kunt doen.
- Probeer het moment voor te zijn
Klinkt makkelijk, is moeilijk. Stimmen komt vanuit prikkels, en als je weet waar die vandaan komen, kun je op tijd ingrijpen en de prikkels proberen te verminderen. - Leid af
Bijvoorbeeld door een taak te geven waarop heel erg gefocust moet worden. Of juist door flinke lichamelijke inspanning: ga sporten of hang een boksbal op. - Vervang
Als je weet wat voor soort stim je kind fijn vindt, kun je proberen deze te vervangen door iets wat hetzelfde voelt, maar veilig is. Vervang bijten op je lip bijvoorbeeld door een kauwsieraad. Of bonken door touwtje springen. - Leer veilige manieren van stimmen aan
Zoals het gebruik van een stressbal of fidget toy - Leer je kind vooral om zichzelf tot rust te brengen
Dat betekent dat je kind bij zichzelf moet gaan herkennen wanneer de stress hoog op loopt, en wat hij er aan kan doen om tot rust te komen als het al te laat is om de situatie te voorkomen, maar nog vroeg genoeg om een meltdown voor te zijn. Bijvoorbeeld door het ruiken aan een flesje geurolie, een lolly, kauwgom of een stressspeeltje. Doe dat niet pas als de stress hoog op loopt, maar door de dag heen met regelmaat. Je kunt hier ook vaste ontprikkelmomenten inbouwen.
Welke stims heeft jouw kind?