Op de drempel aarzelt ze even. Ze houdt haar pas in, en ik zie de ogen van het meisje heen en weer schieten door de kantine. Ze scant en registreert alles. Ze doet een omgevingscheck, al heeft ze dat zelf niet in de gaten. Onbewust probeert ze in te schatten of ze een risico loopt, of ze veilig is.
Angst en dwang komt vaker voor bij meisjes met autisme, maar ook veel jongens krijgen er mee te maken. Sterker nog: de schatting is dat zo’n 40% van de kinderen met autisme last heeft van angsten, tegenover 2% van de kinderen zonder autisme.
Dwang is daarbij vaak een uit de hand gelopen manier om die angst te proberen te beperken: dwanghandelingen kunnen een (vals) gevoel van veiligheid en controle geven.
Een autistisch brein heeft veel moeite om de toekomst te kunnen voorspellen. Daarnaast komen prikkels veel heftiger binnen. Dat alles maakt dat de wereld vaak onvoorspelbaar is en dat kinderen met autisme dus constant bezig zijn om de wereld om hen heen in te schatten. Dat is een oer-instinct: je weet immers maar nooit waar het gevaar vandaan komt. En als je brein niet in staat is om dat goed in te schatten, loopt de stress daarvan vaak behoorlijk op. Je kind wordt dan hyper-oplettend.
Dat zorgt weer voor een hele waterval aan andere gedragskenmerken.
Misschien herken je er wel een aantal bij je kind?
Kinderen die hyper oplettend zijn, hebben vaak ook last van:
- situaties over-denken en over-analyseren;
- perfectionisme;
- faalangst;
- extreme oplettendheid op de omgeving en vaak een heel specifiek geheugen;
- obsessief gedrag en (neiging tot) dwang gedrag;
- schrikachtigheid.
Voor deze kinderen is het heel belangrijk dat er gewerkt wordt aan hun acceptatie van onzekerheid in het leven en accepteren dat je niet alles kunt beheersen. Ook moet er op gelet worden dat hun gedrag niet omslaat naar OCD (obsessief-compulsieve stoornis) of een gegeneraliseerde of sociale angststoornis; het risico daarop is behoorlijk aanwezig.
Ook leren omgaan met negatieve gedachten is erg helpend.
Voor dit alles is het autisme een extra moeilijkheid, omdat niet iedere psycholoog, therapeut of coach hier goed op in kan spelen.
Daarnaast kan hyper-oplettendheid voor aan heleboel lichamelijke klachten zorgen. Het is dan belangrijk dat het lichaam de juiste stoffen heeft om ook het stress-systeem weer tot rust te kunnen brengen.
Dat kan via oefeningen, beweging, nervus vagus-regulatie (dat is je ‘ontspannings zenuw’) en via voeding en supplementen. Ga met die laatste trouwens nooit zelf experimenteren, maar vraag om advies van een goed opgeleide therapeut!
In geval van extreme overspanning kan een psychiater ook medicatie voorschrijven.
Vanuit de BijzonderBrein-scan (die in het programma zit) komt vaak naar voren of er sprake is van hyper-oplettendheid, maar ouders hebben dit vaak ook zelf al in de gaten. Juist omdat het daarom extra belangrijk is om te werken aan vermindering van stress, zit hierin ook een module met uitleg in het programma. Voor kinderen boven de 12 kan tijdens het programma ook een lichte dosis met specifieke stress-verminderende supplementen worden geadviseerd.
Wil je weten of er bij jouw kind sprake is van angsten? Ik schreef er eerder een artikeltje over. Ook over dwang schreef ik hier eerder al.
Is jouw kind ook hyper oplettend?